તમારી આવક રોજ આટલા રૂપિયાથી ઓછી હશે તો ગણાશો ‘અતિ ગરીબ’

વિશ્વ બેંકે અત્યંત ગરીબ લોકોની ગણતરી માટે ફોર્મ્યુલા બદલ્યો છે. વર્ષ 2022થી પરચેઝિંગ પાવર પેરિટીના આધારે પ્રતિ દિવસ $2.15 કરતાં ઓછી એટલે કે 166 રૂપિયા પ્રતિ દિવસની કમાણી કરનારા લોકોને ‘અત્યંત ગરીબ’ ગણવામાં આવશે. વિશ્વ બેંકની નવી ગરીબી રેખા (વર્લ્ડ બેંક BPL) 2017ની કિંમતો પર આધારિત છે. અગાઉ 1.90 ડોલર એટલે કે 147 રૂપિયા પ્રતિ દિવસથી ઓછી કમાણી કરનારાઓને ખૂબ જ ગરીબ ગણવામાં આવતા હતા. જૂની ફોર્મ્યુલા 2015ના ભાવ પર આધારિત હતી.

68 કરોડ લોકોની દૈનિક આવક 166 રૂપિયાથી ઓછી

નવા માપદંડના અમલમાં આવ્યા પછી ‘અતિ ગરીબ’ લોકોની સંખ્યામાં 0.2 ટકાનો ઘટાડો થયો છે. હવે વિશ્વ બેંકની ગરીબી રેખા નીચે જીવતી વસ્તીનો હિસ્સો 9.1 ટકા છે. સંખ્યાની દ્રષ્ટિએ નવી ફોર્મ્યુલાને કારણે અત્યંત ગરીબ લોકોની સંખ્યામાં 1.5 કરોડનો ઘટાડો થયો છે. જો કે આ અછત પછી પણ વિશ્વમાં અત્યંત ગરીબ લોકોની વસ્તી 68 કરોડ છે. મતલબ કે 68 કરોડ લોકોની દૈનિક આવક 166 રૂપિયાથી ઓછી છે.

58 ટકા ગરીબ દેશો આફ્રિકન દેશોમાં રહે છે

વિશ્વ બેંકે કહ્યું કે અત્યંત ગરીબ લોકોની કુલ સંખ્યામાં ઘટાડો થવાનું મુખ્ય કારણ ગરીબ આફ્રિકન દેશોની ખરીદ શક્તિમાં સુધારો છે. જૂના ફોર્મ્યુલા મુજબ વિશ્વના સૌથી ગરીબ લોકોમાંથી 62 ટકા લોકો આફ્રિકન દેશોમાં રહેતા હતા. નવા ફોર્મ્યુલાના આધારે આ દેશોનો હિસ્સો ઘટીને 58 ટકા થઈ ગયો છે. તેમ છતાં હજુ પણ વિશ્વની સૌથી ગરીબ વસ્તી આ દેશોમાં રહે છે. વિશ્વ બેંકે અહેવાલમાં જણાવ્યું છે કે ઉપ-સહારન આફ્રિકામાં ફુગાવામાં 40 ટકા ખાદ્ય ઘટકોનો હિસ્સો છે. આ દેશોમાં ખાદ્યપદાર્થોનો ફુગાવો નજીવો હોવાથી તેની ખરીદ શક્તિમાં સુધારો થયો છે.

કોરોનાએ લાખો લોકોને ગરીબીમાં ધકેલી દીધા

ભારતની વાત કરીએ તો છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ગરીબોની સંખ્યામાં ઘટાડો થયો છે. વર્ષ 2011થી 2019 દરમિયાન ગરીબી રેખા (BPL)ની નીચેની સંખ્યામાં 12.3 ટકાનો ઘટાડો થયો છે. ભારતમાં ગરીબોની ઓછી સંખ્યાનું મુખ્ય કારણ ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં ગરીબીમાં ઘટાડો છે. આ સમયગાળા દરમિયાન ગ્રામીણ ભારતમાં અત્યંત ગરીબ લોકોની સંખ્યા અડધી થઈ ગઈ અને ઘટીને 10.2 ટકા થઈ ગઈ. જો કે, કોવિડ રોગચાળાએ ગરીબી સામેની વિશ્વની લડાઈ પર ગંભીર અસર કરી હતી. ઘણા અહેવાલો સૂચવે છે કે રોગચાળાએ ભારત સહિત વિશ્વભરના લાખો લોકોને ગરીબી રેખામાં ધકેલી દીધા છે, જેઓ પાછલા વર્ષોના પ્રયત્નો દ્વારા ‘અતિ ગરીબી’માંથી બહાર આવવામાં સક્ષમ હતા. આ ઉપરાંત, કરોડો મધ્યમ વર્ગ પણ રોગચાળાને કારણે ‘અત્યંત ગરીબ’ બની ગયા છે.