ચૂંટણી પહેલા મોંઘવારી પર આવશે અંકુશ, ફેબ્રુઆરીમાં પેટ્રોલ 10 રૂપિયા સસ્તું થશે!

દેશની સામાન્ય જનતાને રાહત આપવા અને ચૂંટણી પહેલા મોંઘવારી પર અંકુશ મેળવવા માટે દેશની સરકારી ઓઈલ કંપનીઓ ફેબ્રુઆરી મહિનામાં પેટ્રોલ અને ડીઝલને સસ્તું કરી શકે છે. બંનેની કિંમતોમાં 10 રૂપિયા પ્રતિ લીટરનો ઘટાડો કરવા પર વિચાર કરવામાં આવી રહ્યો છે. વાસ્તવમાં ત્રીજા ક્વાર્ટરમાં ઓઈલ કંપનીઓનો નફો 75 હજાર કરોડ રૂપિયા સુધી પહોંચવાની આશા છે. જેના કારણે એક મીડિયા રિપોર્ટમાં એવું માનવામાં આવી રહ્યું છે કે આના કારણે સરકાર પેટ્રોલ અને ડીઝલની કિંમત ઘટાડવા માટે તેલ કંપનીઓ પર દબાણ બનાવી શકે છે. મીડિયા રિપોર્ટ્સ અનુસાર, આનાથી સામાન્ય લોકોને થોડી રાહત મળશે અને 2024ની ચૂંટણી પહેલા મોંઘવારી પર કાબૂ મેળવવામાં ઘણી મદદ મળશે.

સરકારી OMC એ એપ્રિલ 2022 થી પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવમાં કોઈ ફેરફાર કર્યો નથી. જ્યારે મે મહિનામાં કેન્દ્ર સરકારે ટેક્સમાં ઘટાડો કર્યો હતો, તે પછી પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવમાં ઘટાડો થયો હતો. અધિકારીઓ સૂચવે છે કે આ વખતે પેટ્રોલ અને ડીઝલ પર OMGCનું નફાનું માર્જિન 10 રૂપિયા પ્રતિ લિટર હોઈ શકે છે જે સંભવિતપણે ગ્રાહકને પસાર કરી શકાય છે. સૂત્રોએ સંકેત આપ્યો છે કે ત્રણેય OMCG એ નાણાકીય વર્ષ 2023-24ના પ્રથમ છ મહિનામાં નોંધપાત્ર ચોખ્ખો નફો કર્યો છે. જો સમગ્ર નાણાકીય વર્ષ 2022-23 સાથે સરખામણી કરવામાં આવે તો ચાલુ નાણાકીય વર્ષના પ્રથમ છ મહિનામાં નફામાં 4,917 ટકાનો વધારો થયો છે.

HT રિપોર્ટમાં સૂત્રોને ટાંકીને કહેવામાં આવ્યું છે કે ઈંધણના વેચાણ પરના ઊંચા માર્કેટિંગ માર્જિનને કારણે, ત્રણ OMCsએ ચાલુ નાણાકીય વર્ષના પ્રથમ અને બીજા ક્વાર્ટરમાં જંગી નફો કર્યો છે, જે ત્રીજા ક્વાર્ટરમાં ચાલુ રહી શકે છે. આ મહિનાના અંત સુધીમાં ત્રણેય કંપનીઓના ત્રિમાસિક પરિણામો જાહેર થઈ જશે. તે પછી, કંપનીઓ કાચા તેલની આંતરરાષ્ટ્રીય કિંમતોને ધ્યાનમાં રાખીને પેટ્રોલ અને ડીઝલની કિંમતમાં 5 થી 10 રૂપિયાનો ઘટાડો કરી શકે છે. સૂત્રોને ટાંકીને કહેવામાં આવ્યું છે કે કંપનીઓના લાભાર્થીઓ સાથે ચર્ચા કર્યા બાદ આ નિર્ણય લેવામાં આવશે.

દરમિયાન, હિન્દુસ્તાન પેટ્રોલિયમ કોર્પોરેશન લિમિટેડ (HPCL) એ ગયા વર્ષે નવેમ્બરમાં જુલાઈ-સપ્ટેમ્બર ક્વાર્ટરમાં ક્રૂડ ઓઈલના નીચા ભાવ અને ઊંચા ગ્રોસ રિફાઈનિંગ માર્જિન (GRM)ને કારણે રૂ. 5,826.96 કરોડનો નફો નોંધાવ્યો હતો. ભારત પેટ્રોલિયમ કોર્પોરેશન (BPCL) એ સપ્ટેમ્બર ક્વાર્ટરમાં રૂ. 8,244 કરોડનો નફો કર્યો હતો. બીજી તરફ IOCLનો ચોખ્ખો નફો 12,967 કરોડ રૂપિયા હતો. મતલબ કે ત્રણેય કંપનીઓનો ચોખ્ખો નફો રૂ. 27,038 કરોડ હતો.

જો આપણે પ્રથમ ક્વાર્ટરની વાત કરીએ તો ત્રણેય OMCએ બીજા ક્વાર્ટર કરતાં વધુ નફો કર્યો હતો. IOCLને પ્રથમ ક્વાર્ટરમાં રૂ. 13,750 કરોડનો નફો થયો હતો. જ્યારે બીજા જૂન ક્વાર્ટરમાં BPCLએ રૂ. 10,550.88 કરોડનો નફો કર્યો હતો. જ્યારે HPCLએ જૂન ક્વાર્ટરમાં રૂ. 6,203.90 કરોડનો નફો નોંધાવ્યો હતો. નિષ્ણાતોનું માનીએ તો આ ત્રિમાસિક ગાળામાં ત્રણેય કંપનીઓનો સંયુક્ત નફો રૂ. 30,504.78 કરોડ હતો.

નિષ્ણાતોએ કહ્યું છે કે ત્રીજા ક્વાર્ટરમાં આ નફો 75 હજાર કરોડ રૂપિયા સુધી વધી શકે છે. ખાસ વાત એ છે કે પહેલા અને બીજા ક્વાર્ટરમાં ત્રણેય કંપનીઓનો સંયુક્ત નફો 57,542.78 કરોડ રૂપિયા રહ્યો છે. વળી, એક ટ્રેન્ડ જોવામાં આવ્યો છે કે પહેલા ક્વાર્ટરમાં કેટલો વધુ નફો થયો હતો, બીજા ક્વાર્ટરમાં ત્રણેય કંપનીઓનો નફો વધુ ઘટ્યો હતો. સૌથી મોટો પ્રશ્ન એ છે કે શું ત્રીજા ક્વાર્ટરમાં ત્રણેય કંપનીઓનો સંયુક્ત નફો બીજા ક્વાર્ટર કરતાં ઓછો રહેશે. નિષ્ણાતો કહે છે કે નફો ભલે ઓછો હોય, પરંતુ છેલ્લા ત્રણ ક્વાર્ટરમાં ત્રણેય કંપનીઓનો સંયુક્ત નફો રૂ. 75 હજાર કરોડને પાર કરી જશે.

ડિસેમ્બર 2022માં સંસદમાં માહિતી આપતાં પેટ્રોલિયમ મંત્રી હરદીપ સિંહ પુરીએ કહ્યું હતું કે નાણાકીય વર્ષ 2023ના પ્રથમ છ મહિનામાં સરકારી તેલ કંપનીઓને 27,276 કરોડ રૂપિયાનું નુકસાન થયું છે. જ્યારે નાણાકીય વર્ષ 22 ના પ્રથમ અર્ધવાર્ષિક ગાળામાં, ત્રણેય કંપનીઓનો કર પહેલાંનો નફો (PBT) રૂ. 28,360 કરોડ હતો. પુરીએ તે સમયે સંસદમાં કહ્યું હતું કે ક્રૂડ ઓઈલના ભાવ રેકોર્ડ ઊંચાઈએ પહોંચ્યા બાદ OMC દ્વારા 6 એપ્રિલ 2022થી પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવમાં કોઈ વધારો કરવામાં આવ્યો નથી. જેના કારણે ઓઈલ કંપનીઓને નુકસાન સહન કરવું પડ્યું છે.

લોકસભામાં માહિતી આપતા પુરીએ કહ્યું હતું કે નવેમ્બર 2020 થી નવેમ્બર 2022 વચ્ચે, ક્રૂડ ઓઈલની ભારતીય બાસ્કેટની સરેરાશ કિંમત 102 ટકા ($ 43.34 થી $ 87.55 પ્રતિ બેરલ), પેટ્રોલ અને ડીઝલની છૂટક કિંમતમાં વધારો થયો છે. ભારતમાં આ સમયગાળા દરમિયાન 18.95 ટકા અને 26.5 ટકાનો વધારો જોવા મળ્યો હતો. વધુ માહિતી આપતા તેમણે કહ્યું કે સામાન્ય લોકોને રાહત આપવા માટે કેન્દ્રએ 21 નવેમ્બર, 2021 અને 22 મે, 2022ના રોજ સેન્ટ્રલ એક્સાઈઝ ડ્યુટીમાં બે વખત ઘટાડો કર્યો, જેના કારણે પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવમાં રૂ. 13 અને રૂ. 16 પ્રતિ લીટરનો ઘટાડો થયો છે.

ડિસેમ્બર 2022થી તેલ કંપનીઓ નફાકારક બની. ડેટા અનુસાર, નાણાકીય વર્ષ 2023 ના બીજા ક્વાર્ટરમાં, તેલ કંપનીઓને પેટ્રોલ પર પ્રતિ લિટર 1.2 રૂપિયા અને ડીઝલ પર 13.4 રૂપિયા પ્રતિ લિટરનું નુકસાન થયું હતું. નાણાકીય વર્ષ 2023 ના ત્રીજા ક્વાર્ટરના છેલ્લા મહિનામાં એટલે કે 6 ડિસેમ્બર સુધી, કંપનીઓને પેટ્રોલ પર પ્રતિ લિટર 8 રૂપિયાનો સરેરાશ નફો અને ડીઝલ પર પ્રતિ લિટર 10.5 રૂપિયાનું સરેરાશ નુકસાન થવાનો અંદાજ હતો.

ડિસેમ્બર 2023 ના અહેવાલ મુજબ, OMCs હવે પેટ્રોલ પર 8-10 રૂપિયા પ્રતિ લિટર અને ડીઝલ પર 3-4 રૂપિયા પ્રતિ લિટર નફો કમાઈ રહી છે. ખાસ વાત એ છે કે 2022માં પેટ્રોલ પર 17 રૂપિયા પ્રતિ લીટર અને ડીઝલ પર 35 રૂપિયા પ્રતિ લીટરનું નુકસાન થયું છે.