ભારતમાં 83% યુવા છે બેરોજગાર, આ ગ્લોબલ રિપોર્ટમાં થયો ખુલાસો

શું ભારતમાં બેરોજગારી ચરમસીમાએ પહોંચી છે? ચૂંટણીના માહોલ વચ્ચે ફરી એકવાર બેરોજગારીનો મુદ્દો કેમ ચર્ચામાં છે? હકીકતમાં, ઈન્ટરનેશનલ લેબર ઓર્ગેનાઈઝેશન (આઈએલઓ)ના એક રિપોર્ટમાં ભારતમાં રોજગારની સ્થિતિને લઈને ઘણા ચોંકાવનારા ખુલાસા થયા છે. આમાં જે સૌથી મોટી વાત સામે આવી છે તે એ છે કે દેશમાં કુલ બેરોજગાર લોકોમાંથી 83% યુવાનો છે. ચાલો આ આખી વાત સમજીએ…

ILO એ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ હ્યુમન ડેવલપમેન્ટ (IHD) સાથે મળીને ‘ઇન્ડિયા એમ્પ્લોયમેન્ટ રિપોર્ટ 2024’ પ્રકાશિત કર્યો છે. આ મુજબ ભારતમાં જો 100 લોકો બેરોજગાર છે તો તેમાંથી 83 યુવાનો છે. આમાં પણ મોટાભાગના યુવાનો શિક્ષિત છે.

શિક્ષિત બેરોજગારોની સંખ્યા બમણી થઈ

ILOના રિપોર્ટમાં એવું પણ બહાર આવ્યું છે કે દેશના કુલ બેરોજગાર યુવાનોમાં શિક્ષિત બેરોજગારોની સંખ્યા 2000ની સરખામણીએ હવે બમણી થઈ ગઈ છે. વર્ષ 2000માં શિક્ષિત યુવાનો બેરોજગારોની સંખ્યા કુલ યુવા બેરોજગારના 35.2 ટકા હતી. વર્ષ 2022માં તે વધીને 65.7 ટકા થઈ ગયો છે. તેમાં માત્ર એવા જ શિક્ષિત યુવાનોનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે જેમણે ઓછામાં ઓછું 10 ધોરણનું શિક્ષણ પૂર્ણ કર્યું છે.

શું રઘુરામ રાજનની વાત સાચી પડી?

ILO નો રિપોર્ટ જાહેર થવાના એક દિવસ પહેલા દેશના પૂર્વ આરબીઆઈ ગવર્નર અને પ્રખ્યાત અર્થશાસ્ત્રી રઘુરામ રાજને કહ્યું હતું કે ભારતે તેની આર્થિક વૃદ્ધિ મજબૂત હોવાના હાઈપમાં વિશ્વાસ ન કરવો જોઈએ, આમ કરવું એક મોટી ભૂલ હશે. તેના બદલે, ભારતે તેની અર્થવ્યવસ્થાની મૂળભૂત સમસ્યાઓને ઠીક કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જોઈએ, જેમ કે તેની શિક્ષણ પ્રણાલીને ઠીક કરવી.

ILOએ પોતાના રિપોર્ટમાં કંઈક આવું જ કહ્યું છે. ILO કહે છે કે ભારતમાં માધ્યમિક (10મી) પછી શાળા છોડી દેવાનું પ્રમાણ હજુ પણ ઉચ્ચ સ્તરે છે, ખાસ કરીને ગરીબ રાજ્યોમાં અથવા સમાજના હાંસિયામાં રહેતા લોકોમાં. ઉચ્ચ શિક્ષણના મામલામાં દેશની અંદર ભરપૂર પ્રવેશ છે, પરંતુ આ સ્થળોએ શિક્ષણનું સ્તર ચિંતાજનક છે. ભારતમાં બાળકોની શીખવાની ક્ષમતા શાળાથી ઉચ્ચ શિક્ષણ સ્તર સુધી ઓછી છે.

લોકોની આવક ઘટી રહી છે

રિપોર્ટમાં એક વાત ફાચરને લઈને પણ કહેવામાં આવી છે. 2019 થી, નિયમિત કામદારો અને સ્વ-રોજગાર ધરાવતા લોકોની આવકમાં ઘટાડો જોવા મળી રહ્યો છે. તે જ સમયે, અકુશળ શ્રમ દળમાં કેઝ્યુઅલ કામદારોને 2022 માં યોગ્ય લઘુત્તમ વેતન મળ્યું નથી. કેટલાક રાજ્યોમાં રોજગારની સ્થિતિ ખૂબ જ દયનીય છે. આ રાજ્યો બિહાર, ઉત્તર પ્રદેશ, ઓડિશા, મધ્ય પ્રદેશ, ઝારખંડ અને છત્તીસગઢ છે.

ભારત માટે આ ઘણો મુશ્કેલ સમય છે. ભારતની લગભગ 27 ટકા વસ્તી યુવાનો છે, પરંતુ તેનો મોટો હિસ્સો બેરોજગાર છે. આવી સ્થિતિમાં ભારતને તેની યુવા વસ્તીનું ડેમોગ્રાફિક ડિવિડન્ડ નથી મળી રહ્યું.