ઉત્તરાયણ ઉત્સવ દરમિયાન વન્યજીવનનું રક્ષણ કરવા માટે એક હૃદયસ્પર્શી પહેલ તરીકે, ગુજરાતના મુખ્યમંત્રીએ બુધવારે અમદાવાદના બોડકદેવ ખાતેના વન્યજીવન સંભાળ કેન્દ્ર ખાતે કરુણા અભિયાન ૨૦૨૫ શરૂ કર્યું. આ અભિયાનનો ઉદ્દેશ્ય પક્ષીઓ, પ્રાણીઓ અને સરિસૃપોમાં થતી ઇજાઓ અને મૃત્યુને રોકવાનો છે જે પતંગ ઉડાવવાની મોસમ દરમિયાન માનવ પ્રવૃત્તિઓનો ભોગ બને છે.
આ પહેલના ભાગ રૂપે, મુખ્યમંત્રીએ એક સાપ બચાવ એપ્લિકેશનનું પણ અનાવરણ કર્યું જે નાગરિકોને તહેવાર દરમિયાન શહેરી વિસ્તારોમાં ભટકતા સાપની જાણ કરવામાં અને બચાવવામાં મદદ કરવા માટે રચાયેલ છે.
કરુણા અભિયાન શા માટે?
ઉત્તરાયણ ઉત્સવ, જ્યારે ગુજરાતમાં એક પ્રિય પરંપરા છે, તે તેની સાથે એક અણધાર્યું પરિણામ લાવે છે – પ્રાણીઓ અને પક્ષીઓને નુકસાન. પતંગના તાર, જે ઘણીવાર કાચ જેવા ઘર્ષક પદાર્થોથી કોટેડ હોય છે, તે પક્ષીઓ માટે જોખમી બની જાય છે જે તેમનામાં ઉડે છે. દર વર્ષે, હજારો પક્ષીઓ, જેમાં લુપ્તપ્રાય પ્રજાતિઓ પણ શામેલ છે, તહેવાર દરમિયાન ઇજાઓ ભોગવે છે અથવા મૃત્યુ પામે છે.
કરુણા અભિયાન એ ગુજરાતની આ ચિંતાનો પ્રતિભાવ છે, જેનો ઉદ્દેશ્ય રાજ્યની જૈવવિવિધતાને સુરક્ષિત રાખવા માટે જાગૃતિ લાવવા અને ઉકેલો પૂરા પાડવાનો છે.
કરુણા અભિયાન 2025 ની મુખ્ય વિશેષતાઓ
બચાવ અને પુનર્વસન કેન્દ્રો: અમદાવાદ, વડોદરા, સુરત અને રાજકોટ જેવા શહેરોમાં ઘણા કામચલાઉ પ્રાણી બચાવ કેન્દ્રો સ્થાપિત કરવામાં આવ્યા છે. આ કેન્દ્રો તબીબી સુવિધાઓથી સજ્જ છે અને તાલીમ પામેલા પશુચિકિત્સકો દ્વારા સ્ટાફ રાખવામાં આવ્યો છે.
હેલ્પલાઇન સેવાઓ: નાગરિકો ઘાયલ પક્ષીઓ અથવા પ્રાણીઓની જાણ કરવા માટે નિયુક્ત હેલ્પલાઇન નંબરો પર કૉલ કરી શકે છે. તહેવારોના સમયગાળા દરમિયાન હેલ્પલાઇન 24/7 કાર્યરત રહે છે.
સાપ બચાવ એપ્લિકેશન: નવી લોન્ચ કરાયેલ એપ્લિકેશન નાગરિકોને સાપ જોવા મળ્યાની જાણ કરવા અને વ્યાવસાયિક મદદ મેળવવા માટે એક પ્લેટફોર્મ પૂરું પાડે છે. તે સરિસૃપ સાથે સહઅસ્તિત્વને પ્રોત્સાહન આપવા માટે શૈક્ષણિક સામગ્રી પણ પ્રદાન કરે છે.
સ્વયંસેવક તાલીમ કાર્યક્રમો: ઘાયલ પ્રાણીઓને સુરક્ષિત રીતે સંભાળવા માટે સેંકડો સ્વયંસેવકોને તાલીમ આપવામાં આવી છે. તેઓ NGO અને સરકારી વિભાગો સાથે સહયોગમાં કામ કરે છે.
જાગૃતિ અભિયાનો: શાળા કાર્યક્રમો અને સમુદાય કાર્યશાળાઓ સહિત જનજાગૃતિ અભિયાનો, પર્યાવરણને અનુકૂળ પતંગના દોરાનો ઉપયોગ કરવા અને તીક્ષ્ણ માંજા (પતંગના દોરા) ટાળવાના મહત્વ પર ભાર મૂકે છે.
સમુદાય ભાગીદારી
કરુણા અભિયાનની સફળતા સક્રિય સમુદાય સંડોવણી પર આધારિત છે. વર્ષોથી, આ પહેલને લોકપ્રિયતા મળી છે, હજારો સ્વયંસેવકો, પ્રાણી પ્રેમીઓ અને NGO આ હેતુને ટેકો આપવા માટે હાથ મિલાવી રહ્યા છે. સરકારે નાગરિકોને તહેવાર દરમિયાન તેમના કાર્યો પ્રત્યે સચેત રહેવા અને શક્ય હોય ત્યાં પ્રાણી-મૈત્રીપૂર્ણ વિકલ્પો પસંદ કરવા વિનંતી કરી છે.
એકલા અમદાવાદમાં, 1,500 થી વધુ સ્વયંસેવકો ઘાયલ પક્ષીઓને બચાવવા અને સારવાર આપવા માટે અથાક મહેનત કરી રહ્યા છે. શહેરની પશુચિકિત્સા હોસ્પિટલો અને જીવદયા ચેરિટેબલ ટ્રસ્ટ જેવી વન્યજીવન NGO એ બચાવ કેસોમાં વધારાને નિયંત્રિત કરવા માટે તેમની કામગીરી ઝડપી બનાવી છે.
પાછલા વર્ષોના આંકડા
ગયા વર્ષે, કરુણા અભિયાને 10,000 થી વધુ પક્ષીઓને બચાવ્યા હતા, જેમાં લગભગ 7,000 ને સફળતાપૂર્વક સારવાર આપવામાં આવી હતી અને જંગલમાં પાછા છોડવામાં આવ્યા હતા. સૌથી વધુ અસરગ્રસ્ત પ્રજાતિઓમાં કબૂતર, પતંગ અને ઘુવડનો સમાવેશ થાય છે. આ વર્ષે, સંખ્યા વધવાની અપેક્ષા છે, જેના કારણે અધિકારીઓ સંસાધનો અને સુવિધાઓ વધારવા માટે પ્રેરિત થશે.
