ઇન્ડિયન ઓઇલ ડિસેમ્બર ૨૦૨૫ સુધીમાં પાણીપત, ગુજરાત અને બરૌની રિફાઇનરીઓનું વિસ્તરણ પૂર્ણ કરવાનું લક્ષ્ય

ભારતના સૌથી મોટા સરકારી ઓઇલ રિફાઇનરીઓમાંના એક, ઇન્ડિયન ઓઇલ કોર્પોરેશન (IOC) એ ડિસેમ્બર ૨૦૨૫ સુધીમાં પાણીપત, ગુજરાત અને બરૌનીમાં તેની મુખ્ય રિફાઇનરીઓનું વિસ્તરણ પૂર્ણ કરવાની યોજના જાહેર કરી છે. આ પગલું ઇંધણ અને પેટ્રોકેમિકલ ઉત્પાદનોની વધતી માંગને પહોંચી વળવા માટે રાષ્ટ્રની વ્યાપક વ્યૂહરચનાનો એક ભાગ છે કારણ કે ભારતમાં ઝડપી આર્થિક વિકાસ ચાલુ છે.

કોવિડ-૧૯ રોગચાળા અને યુક્રેન-રશિયા કટોકટીને કારણે વૈશ્વિક વિક્ષેપોને કારણે રિફાઇનરીઓનું વિસ્તરણ શરૂઆતમાં વિલંબિત થયું હતું. આ પડકારોના પરિણામે સપ્લાય ચેઇન અવરોધો, મજૂરની અછત અને લોજિસ્ટિકલ અવરોધો ઉભા થયા, જે મૂળ સમયરેખાને પાછળ ધકેલી રહ્યા હતા. જો કે, કંપનીએ હવે પૂર્ણ-સ્તરની કામગીરી ફરી શરૂ કરી છે, જેનો હેતુ પ્રગતિને વેગ આપવા અને સુધારેલી સમયમર્યાદા પૂરી કરવાનો છે.

વિસ્તરણનું મહત્વ

ગુજરાત રિફાઇનરીનું વિસ્તરણ ખાસ કરીને નોંધપાત્ર છે, તેની ક્ષમતા વર્તમાન 13.7 મિલિયન ટન પ્રતિ વર્ષ (MMTPA) થી વધીને 18 MMTPA થવાની છે. આ અપગ્રેડ 2030 સુધીમાં તેની રિફાઇનિંગ ક્ષમતા 450 MMTPA સુધી વધારવાના ભારતના લક્ષ્ય સાથે સુસંગત છે, જે હાલના 249 MMTPA છે.

પાણીપત અને બરૌની રિફાઇનરીઓમાં પણ નોંધપાત્ર અપગ્રેડ થઈ રહ્યા છે, ત્યારે IOC વૈશ્વિક પર્યાવરણીય ધોરણોને પૂર્ણ કરતા સ્વચ્છ ઇંધણનું ઉત્પાદન કરવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે. નવી સુવિધાઓ ઉચ્ચ-મૂલ્યના પેટ્રોકેમિકલ્સના ઉત્પાદનમાં પણ વધારો કરશે, જે પ્લાસ્ટિકથી લઈને કાપડ સુધીના ઉદ્યોગો માટે મહત્વપૂર્ણ છે.

આર્થિક અસર

વિસ્તરણ પ્રોજેક્ટ્સ બાંધકામ તબક્કા દરમિયાન હજારો નોકરીઓનું સર્જન કરશે અને સુવિધાઓ કાર્યરત થયા પછી લાંબા ગાળાની રોજગારીની તકો પૂરી પાડશે તેવી અપેક્ષા છે. વધુમાં, તેઓ માલ અને સેવાઓની માંગ વધારીને પ્રાદેશિક અર્થતંત્રોને ઉત્તેજીત કરશે તેવી શક્યતા છે.

ગુજરાતમાં, રિફાઇનરી વિસ્તરણ જામનગર જિલ્લા અને પડોશી વિસ્તારોમાં ઔદ્યોગિક પ્રવૃત્તિઓને વેગ આપશે તેવી અપેક્ષા છે. સ્થાનિક વ્યવસાયો, જેમાં પરિવહન, લોજિસ્ટિક્સ અને હોસ્પિટાલિટીનો સમાવેશ થાય છે, તેમને આર્થિક પ્રવૃત્તિમાં વધારો થવાથી નોંધપાત્ર ફાયદો થવાની અપેક્ષા છે.

ભારતનું ઉર્જા સંક્રમણ

વિસ્તરણ પ્રોજેક્ટ્સ ભારતના ઉર્જા સંક્રમણ લક્ષ્યો સાથે પણ સુસંગત છે. દેશ તેના કાર્બન ફૂટપ્રિન્ટ ઘટાડવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યો છે, તેથી અપગ્રેડેડ રિફાઇનરીઓ ઉત્સર્જન ઘટાડવા માટે અત્યાધુનિક ટેકનોલોજીનો સમાવેશ કરશે. IOC એ તેની કામગીરીમાં નવીનીકરણીય ઉર્જા ઉકેલોને એકીકૃત કરવા માટે પણ પ્રતિબદ્ધતા વ્યક્ત કરી છે, જેમ કે તેની ઉર્જા જરૂરિયાતોના એક ભાગને પૂર્ણ કરવા માટે સૌર અને પવન ઉર્જાનો ઉપયોગ.