સપ્ટેમ્બરના અંતમાં ટોચ પર પહોંચ્યા પછીથી બેન્ચમાર્ક શેરબજાર સૂચકાંકો ઘટી રહ્યા છે, જેના કારણે દલાલ સ્ટ્રીટ પર રોકાણકારોનું વલણ નબળું પડી રહ્યું છે. ગયા સત્રમાં પણ આવું જ જોવા મળ્યું હતું જ્યાં સેન્સેક્સ અને નિફ્ટીએ ટ્રેડિંગ સત્રનો અંત નબળા નોંધ પર કર્યો હતો, જેમાં બેંકિંગ, નાણાકીય અને ઓટોમોબાઈલ કંપનીઓના શેર નીચે આવ્યા હતા.
S&P BSE સેન્સેક્સ 424.90 પોઈન્ટના ઘટાડા સાથે 75,311.06 પર બંધ થયો હતો, જ્યારે NSE નિફ્ટી50 117.25 પોઈન્ટના ઘટાડા સાથે 22,795.90 પર બંધ થયો હતો.
“નિફ્ટી જૂન 2024 પછીના તેના સૌથી નીચા સ્તરે પહોંચ્યો, સતત બીજા સપ્તાહમાં નકારાત્મક સ્તરે બંધ થયો. ઇન્ડેક્સ 22,800 ની નીચે થોડો બંધ થયો, જે બજારમાં નબળાઈનો સંકેત આપે છે. કિંમતો મુખ્ય 21-દિવસ અને 55-દિવસના EMA ની નીચે ટ્રેડ કરવાનું ચાલુ રાખે છે, જે મંદીનો ટ્રેન્ડ દર્શાવે છે. નિફ્ટી નિર્ણાયક રીતે 23,350 ની ઉપર બંધ ન થાય ત્યાં સુધી મજબૂત વેચાણ દબાણ ચાલુ રહેવાની અપેક્ષા છે,” માસ્ટર ટ્રસ્ટ ગ્રુપના ડિરેક્ટર પુનીત સિંઘાનિયાએ જણાવ્યું હતું.
બજારો પર FII ના વેચાણ દબાણનું ભારણ
વિદેશી રોકાણકારોના વેચાણ અંગેની ચિંતાઓએ બજારની ચિંતાઓમાં વધારો કર્યો છે, જેમાં યુએસ ટેરિફ ખતરો જેવા વૈશ્વિક પરિબળોનો સમાવેશ થાય છે.
જિયોજિત ફાઇનાન્શિયલ સર્વિસિસના ચીફ ઇન્વેસ્ટમેન્ટ સ્ટ્રેટેજિસ્ટ ડૉ. વી કે વિજયકુમારે જણાવ્યું હતું કે, “શેરબજારમાં FIIનું વેચાણ સતત ચાલુ છે. જાન્યુઆરીમાં એક્સચેન્જ દ્વારા રૂ. 81,903 કરોડના શેર વેચ્યા પછી, FII એ ફેબ્રુઆરી 21 સુધીમાં રૂ. 30,588 કરોડના શેર વેચ્યા. આનાથી 2025 માં અત્યાર સુધી કુલ વેચાણ રૂ. 1,12,492 કરોડ (NSDL) થયું છે. આ મોટા પાયે વેચાણને કારણે નિફ્ટીએ 4% YTD નું નકારાત્મક વળતર આપ્યું છે.”
તેમણે ધ્યાન દોર્યું કે વિદેશી રોકાણકારો અન્ય બજારોમાં ભંડોળ ખસેડી રહ્યા છે
“યુએસ પ્રમુખપદની ચૂંટણીમાં ટ્રમ્પની જીત પછી, યુએસ બજાર બાકીના વિશ્વમાંથી મોટા પાયે મૂડીપ્રવાહ આકર્ષિત કરી રહ્યું છે. પરંતુ તાજેતરમાં, ચીન પોર્ટફોલિયો પ્રવાહ માટે એક મુખ્ય સ્થળ તરીકે ઉભરી આવ્યું છે. અગ્રણી ઉદ્યોગપતિઓ સાથે ચીનના રાષ્ટ્રપતિની નવી પહેલથી ચીનમાં વૃદ્ધિ રિકવરીની આશા જાગી છે. ચીની શેરબજારે સકારાત્મક પ્રતિભાવ આપ્યો, હેંગ સેંગ ઇન્ડેક્સ (જ્યાં FII હોંગકોંગ શેરબજાર દ્વારા ચીની શેર ખરીદે છે) એક મહિનામાં 18.7% વધ્યો, જે નિફ્ટીમાં 1.55% ઘટાડાથી તદ્દન વિપરીત છે, તેવું વિજયકુમારે જણાવ્યું હતું.
વિદેશી રોકાણકારોની પસંદગીઓમાં ફેરફાર
“ઓક્ટોબર 2024 થી, ભારતનું માર્કેટ કેપ લગભગ USD 1 ટ્રિલિયન ઘટ્યું છે, જ્યારે ચીનનું માર્કેટ કેપ 2 ટ્રિલિયન વધ્યું છે. આ FII પ્રવાહમાં વ્યૂહાત્મક પરિવર્તન સૂચવે છે. NSDL ના ડેટા દર્શાવે છે કે વિદેશી પોર્ટફોલિયો રોકાણકારો (FPIs) એ જાન્યુઆરી 2024 માં જ ભારતીય ઇક્વિટીમાંથી આશરે રૂ. 25,000 કરોડ પાછા ખેંચી લીધા હતા, જે 2023 માં રૂ. 1.7 લાખ કરોડથી વધુના મજબૂત પ્રવાહથી તદ્દન વિપરીત છે,” પોરવાલે જણાવ્યું હતું.
ભારતની વૃદ્ધિ અને મૂલ્યાંકનની ચિંતાઓ: જ્યારે ભારતની લાંબા ગાળાની વૃદ્ધિ વાર્તા મજબૂત રહે છે, ત્યારે નજીકના ગાળાના મૂલ્યાંકનની ચિંતાઓ અને ધીમી કોર્પોરેટ કમાણીને કારણે નફો બુકિંગ થયું છે. ભારતીય શેર અન્ય ઉભરતા બજારોની તુલનામાં પ્રીમિયમ પર વેપાર કરે છે, જેના કારણે વૈશ્વિક રોકાણકારો તેમની સ્થિતિનું પુનર્મૂલ્યાંકન કરવા માટે પ્રેરિત થાય છે.
મજબૂત ડોલર અસર: મજબૂત યુએસ ડોલર ઘણીવાર અમેરિકન બજારોમાં મૂડી આકર્ષે છે, જેને સુરક્ષિત અને વધુ સ્થિર માનવામાં આવે છે. ભારત જેવા ઉભરતા બજારોમાંથી FII ના પ્રવાહમાં આ એક પરિબળ રહ્યું છે.
ચીનનું આર્થિક પુનર્જીવન: લાંબા ગાળાના સુધારા પછી, ચીની ઇક્વિટી વધુ આકર્ષક બની છે. સપ્ટેમ્બર 2024 માં, ચીને એક આર્થિક ઉત્તેજના પેકેજની જાહેરાત કરી જેમાં નીતિ સહાય, નિયમનકારી સરળતા અને FII ભાવનાને વેગ આપવા માટેના પગલાંનો સમાવેશ થાય છે. આનાથી ચીનની પુનઃપ્રાપ્તિ વાર્તામાં રોકાણકારોનો વિશ્વાસ ફરી વળ્યો છે.
શું FII પ્રવાહ ભારતમાં પાછો ફરશે?
પોરવાલ માને છે કે ઇન્ડોનેશિયા, દક્ષિણ કોરિયા અને તાઇવાન જેવા બજારોની તુલનામાં ભારતનું પ્રીમિયમ મૂલ્યાંકન એક પડકાર રહ્યું છે. જો કે, તેઓ અપેક્ષા રાખે છે કે FII પ્રવાહ આગામી 3-6 મહિનામાં પાછો ફરશે.
“એકત્રીકરણ અથવા કમાણી-આધારિત વૃદ્ધિ મૂલ્યાંકનને ફરીથી સેટ કરી શકે છે અને ભારતીય ઇક્વિટીને વધુ આકર્ષક બનાવી શકે છે. FII પ્રવાહ કમાણી વૃદ્ધિ કેવી રીતે સુધારે છે તેના પર નિર્ભર રહેશે. તેમ છતાં, FII પ્રવાહ આગામી 3-6 મહિનામાં ભારતમાં પાછો ફરી શકે છે, કારણ કે અર્થતંત્ર અને મેક્રો પરિબળો અનુકૂળ રહે છે. મજબૂત સ્થાનિક માંગ, ડિજિટલ પરિવર્તન અને માળખાગત વિકાસ લાંબા ગાળાના ડ્રાઇવરો છે જે કોર્પોરેટ કમાણીને વેગ આપવા અને વૃદ્ધિ ટકાવી રાખવાની શક્યતા છે, તેવું પોરવાલે જણાવ્યું હતું.
