ગંગા, બ્રહ્મપુત્ર જેવી મુખ્ય નદીઓ પર પડશે જળવાયુ પરિવર્તન ખતરનાક અસર, રિપોર્ટમાં ગયો મોટો ખુલાસો

માનવીય પ્રવૃતિઓ અને ક્રિયાઓના કારણે વિશ્વનું તાપમાન વધી રહ્યું છે અને પરિણામે વાતાવરણમાં થતા પરિવર્તન હવે માનવ જીવનના દરેક પાસાઓ માટે ખતરારૂપ બની ગયા છે. એક નવા અહેવાલમાં દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે ગંગા, સિંધુ અને બ્રહ્મપુત્રા સહિત દક્ષિણ એશિયાના મુખ્ય નદીના તટપ્રદેશોમાં હવામાન પરિવર્તનની ખતરનાક અસરો અનુભવાશે. આ સાથે એ પણ જણાવવામાં આવ્યું હતું કે માનવજાતની ગતિવિધિઓ અને ક્લાઈમેટ ચેન્જના કારણે લગભગ એક અબજ લોકોને ગંભીર પરિણામો ભોગવવા પડી શકે છે.

આ અહેવાલમાં ખુલાસો થયો છે

હાઈવોટર રિવર બેસિન ગવર્નન્સ એન્ડ કોઓપરેશન HKH પ્રદેશના અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે આ ત્રણ નદીઓ પર નદી બેસિન વ્યવસ્થાપન માટે આબોહવા સ્થિતિસ્થાપક અભિગમ અપનાવવાની તાતી જરૂરિયાત છે. અમે તમને જણાવી દઈએ કે, હિંદુ કુશ હિમાલય (HKH) દક્ષિણ એશિયા અને દક્ષિણપૂર્વ એશિયાના ભાગો માટે તાજા પાણીનો સ્ત્રોત છે. તેમના બરફ, ગ્લેશિયર્સ અને વરસાદમાંથી ઉત્પન્ન થતા પાણી એશિયાની 10 સૌથી મોટી નદી પ્રણાલીઓને ભરે છે.

ગંગા નદી પર્યાવરણીય જોખમોનો સામનો કરી રહી છે

ભારતીય ઉપખંડમાં 60 કરોડથી વધુ લોકો માટે ગંગાને પવિત્ર અને આવશ્યક માનવામાં આવે છે. હવે તે પર્યાવરણના વધતા જોખમોનો પણ સામનો કરી રહ્યું છે. ઝડપી ઔદ્યોગિકીકરણ, શહેરીકરણ અને સઘન કૃષિ પદ્ધતિઓએ નદીના પર્યાવરણીય સ્વાસ્થ્ય પર અસર કરી છે.

અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે ગટર અને ઔદ્યોગિક કચરો પાણીને ગંભીર રીતે પ્રદૂષિત કરે છે, જે માનવ સ્વાસ્થ્ય અને પર્યાવરણ બંને માટે જોખમ ઊભું કરે છે. આ માનવજાત પ્રવૃત્તિઓની સાથે, આબોહવા પરિવર્તનની અસરો હાલના પડકારોને વધારી રહી છે, ખાસ કરીને પૂર અને દુષ્કાળના સ્વરૂપમાં.

ચોમાસાની ઋતુ, જે જળ સંસાધનોની ભરપાઈ માટે મહત્વપૂર્ણ છે, આજે વિનાશક પૂર લાવે છે. જ્યારે શુષ્ક મોસમ પાણીની અછત સર્જે છે, ખાસ કરીને બાંગ્લાદેશ જેવા નીચાણવાળા વિસ્તારોમાં. અહેવાલ કહે છે કે આ આબોહવા-સંબંધિત જોખમો અપ્રમાણસર રીતે સ્ત્રીઓ, અપંગ લોકો અને હાંસિયામાં ધકેલાઈ ગયેલા સમુદાયો સહિત સંવેદનશીલ જૂથોને અસર કરે છે.

સિંધુ નદી સંકટ તરફ આગળ વધી રહી છે

એ જ રીતે, જો આપણે સિંધુ નદી વિશે વાત કરીએ, તો તે પાકિસ્તાન, ભારત, અફઘાનિસ્તાન અને ચીનના 268 મિલિયન લોકોના અસ્તિત્વને સમર્થન આપે છે. જો કે, હવામાન પરિવર્તનને કારણે તે સારી સ્થિતિમાં નથી. વધતું તાપમાન અને અનિયમિત ચોમાસું તેને સંકટ તરફ ધકેલી રહ્યું છે.

સિંધુ બેસિનમાં આબોહવા પરિવર્તનની અસરોનું પ્રમાણ ખાદ્ય સુરક્ષા, આજીવિકા અને જળ સુરક્ષાને નબળું પાડી રહ્યું છે, એમ અહેવાલમાં જણાવાયું છે. ચોમાસાના વરસાદના સમય અને તીવ્રતામાં ભિન્નતા પહેલાથી જ બેસિનના સ્વાસ્થ્ય અને ટકાઉપણું પર ઊંડી અસર કરી રહી છે. આ પડકારો હાલની સામાજિક-આર્થિક નબળાઈઓથી વધુ ઘેરાયેલા છે, જે હાંસિયામાં ધકેલાઈ ગયેલા સમુદાયોની દુર્દશાને વધુ વધારે છે, એમ અહેવાલમાં જણાવાયું છે.

પાણીની ઉપલબ્ધતાને અસર થશે

હિમનદીઓના ગલન દરમાં વધારો થવાની ધારણા છે, જે સમગ્ર પ્રદેશમાં પાણીની ઉપલબ્ધતાને અસર કરશે. અહેવાલમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે હાલમાં બેસિનમાં કોઈ મોટા પાણીના ડાયવર્ઝન નથી, પરંતુ અપસ્ટ્રીમ ડેમનું નિર્માણ અને આબોહવા પરિવર્તનના અનુમાનને કારણે ડાઉનસ્ટ્રીમ વિસ્તારોમાં સુકા મોસમના પ્રવાહમાં ઘટાડો થવાની સંભાવના છે, જે લાખો જીવનને અસર કરશે.