જીડીપી 8.4 ટકા હોવા છતાં કેમ નબળો પડી રહ્યો છે રૂપિયો?

ચાલુ નાણાકીય વર્ષના ત્રીજા ક્વાર્ટર (ઓક્ટોબર-ડિસેમ્બર)ના જીડીપી ડેટા જાહેર કરવામાં આવ્યા છે. મેન્યુફેક્ચરિંગ અને સર્વિસ સેક્ટરનો આભાર, જીડીપી વૃદ્ધિ ફરી એકવાર 8.4 ટકાના રેકોર્ડ સ્તરે પહોંચી છે. એક વર્ષ અગાઉના સમાન સમયગાળામાં આ આંકડો 4.3% હતો. અગાઉ, નાણાકીય વર્ષ 2024 ના બીજા ક્વાર્ટરમાં જીડીપી વૃદ્ધિ દર 7.6 ટકા હતો. આરબીઆઈએ ડિસેમ્બર ક્વાર્ટરમાં આર્થિક વૃદ્ધિ 6.5 ટકા રહેવાનો અંદાજ મૂક્યો હતો. SBI રિસર્ચમાં આ અંદાજ 6.5 થી 6.9 ટકાની વચ્ચે આપવામાં આવ્યો હતો. આ સમયગાળા દરમિયાન ચીનનો જીડીપી ગ્રોથ 5.2 ટકા રહ્યો છે. ભારત વિશ્વની મુખ્ય અર્થવ્યવસ્થાઓમાં સૌથી ઝડપી આર્થિક વૃદ્ધિ હાંસલ કરનાર દેશ છે.

ભારતીય રૂપિયામાં ઘટાડાને કારણે ચિંતા: ત્રીજા ક્વાર્ટરના જીડીપીના આંકડા જાહેર થયા બાદ પીએમ મોદીએ સોશિયલ મીડિયા પર લખ્યું, 8.4 ટકાનો મજબૂત વિકાસ દર ભારતીય અર્થવ્યવસ્થાની મજબૂતાઈ દર્શાવે છે. તે તેની ક્ષમતા અને શક્યતાઓ પણ છતી કરે છે. જીડીપી ગ્રોથ જાહેર થયા બાદ શુક્રવારે શેરબજારમાં રેકોર્ડ ઉછાળો જોવા મળ્યો હતો અને બજાર ઓલ ટાઈમ હાઈ પર પહોંચી ગયું હતું. આ બધાની વચ્ચે ચિંતાનો વિષય એ છે કે ડોલર સામે ભારતીય રૂપિયો સતત ગગડી રહ્યો છે. શુક્રવારે છેલ્લા ટ્રેડિંગ દિવસે રૂપિયો અમેરિકી ડૉલરના મુકાબલે 82.89 રૂપિયા પર પહોંચી ગયો છે. ચાલો જાણીએ ડોલર સામે રૂપિયાના ઘટાડાના મુખ્ય કારણો-

વિદેશી વિનિમય અનામતમાં ઘટાડો: ઑક્ટોબર 2021 માં, દેશનો વિદેશી વિનિમય અનામત (ભારત વિદેશી વિનિમય) $645 બિલિયનની સર્વકાલીન ઉચ્ચતમ સ્તરે હતો. પરંતુ આ પછી તેમાં સતત ઘટાડો જોવા મળી રહ્યો છે. આ કારણે આરબીઆઈ રૂપિયાનું મૂલ્ય સ્થિર રાખવામાં સક્ષમ નથી. આરબીઆઈના જણાવ્યા અનુસાર, 27 જાન્યુઆરી, 2024 ના રોજ પૂરા થયેલા સપ્તાહમાં દેશની વિદેશી મુદ્રા ભંડાર US $ 2.795 બિલિયન ઘટીને US $ 616.143 બિલિયન થઈ ગયું છે.

ફેડ રિઝર્વનો રેકોર્ડ વ્યાજ દર: યુએસ ફેડરલ રિઝર્વે તાજેતરમાં ફુગાવાને કાબૂમાં લેવા માટે વ્યાજ દરમાં વધારો કર્યો હતો. જોકે, યુએસ ફેડરલ રિઝર્વે સતત ત્રીજી વખત વ્યાજ દરમાં વધારો કર્યો નથી. ફેડએ વ્યાજ દર 5.25 ટકાથી 5.50 ટકા પર જાળવી રાખ્યો છે. આવી સ્થિતિમાં યુએસ ડૉલરના યીલ્ડ રેટમાં વધારાને કારણે અન્ય કરન્સીની સરખામણીમાં ડૉલર મજબૂત બની રહ્યો છે અને રૂપિયો ગગડી રહ્યો છે.

સમગ્ર વિશ્વમાં મોંઘવારી વધી રહી છે: વધતી જતી ફુગાવાના કારણે રોકાણકારો સુરક્ષિત રોકાણ તરીકે યુએસ ડોલર તરફ વળ્યા છે. તેના કારણે ડોલરની માંગ વધી છે અને રૂપિયાની માંગ ઘટી રહી છે. તેની અસર એ છે કે ડોલર સામે રૂપિયો નબળો પડી રહ્યો છે. તાજેતરમાં અમેરિકામાં મોંઘવારીનો દર રેકોર્ડ સ્તરે પહોંચી ગયો હતો. જોકે બાદમાં તેમાં ઘટાડો થયો છે. હાલમાં આર્જેન્ટિના મોંઘવારીની બાબતમાં નંબર વન પર છે.

ક્રૂડના ભાવમાં વધઘટ: તાજેતરમાં, પેટ્રોલિયમ નિકાસ કરતા દેશો દ્વારા કાચા તેલના ઉત્પાદનમાં ઘટાડો થવાને કારણે તેની કિંમતમાં વધારો થયો છે. જોકે હવે છેલ્લા કેટલાક દિવસોથી તેમાં ઉતાર-ચઢાવનો સમય જોવા મળી રહ્યો છે. ક્રૂડના ભાવમાં વધારાને કારણે ભારતે વધુ વિદેશી હૂંડિયામણ ખર્ચવું પડે છે. ડોલરના વપરાશમાં વધારાને કારણે ડોલર સામે રૂપિયો ગગડી રહ્યો છે. હાલમાં બ્રેન્ટ ક્રૂડ 1.02 ડોલર વધીને પ્રતિ બેરલ 82.93 ડોલર પર પહોંચી ગયું છે.

શેરબજારમાં ઉથલપાથલ ચાલુ છે: શેરબજાર ઓલ ટાઈમ હાઈ પર ચાલી રહ્યું હોવા છતાં. વિદેશી સંસ્થાકીય રોકાણકારો (FII) દ્વારા વેચવાલી પણ રૂપિયાની નબળાઈનું કારણ બને છે. શુક્રવારે બંધ થયેલા ટ્રેડિંગ સેશનમાં સેન્સેક્સ અને નિફ્ટી રેકોર્ડ સ્તરે પહોંચી ગયા છે. પરંતુ આ પહેલા બજારમાં વેચાણનો દબદબો હતો.