By અબજો રૂપિયાના ખર્ચમાં ગુણવતા ઓછી અને ગેરરીતિની આશંકાઓ વધુ
રાજકીય વગદારોનાં ગામની શાળાઓમાં ઝડપથી બની રહ્યા છે નવીન ઓરડાઓ: આંબેથા પ્રા. શાળામાં ત્રણ વર્ષથી ડેમેજ સર્ટિ આવેલું છે છતાં નવીન ઓરડાઓ બન્યા નથી,બાળકો ખુલ્લામાં ભણવા મજબૂર બનાસકાંઠા પ્રાથમિક શિક્ષણમાં ઓરડા,શિષ્યવૃત્તિથી લઇ શિક્ષકોનાં પગાર ચાંઉ કરવા સુધીનાં મામલે ગેરરીતિની આશંકાઓ,તપાસની માંગ ઉગ્ર બની તાજેતરમાં ઉણ પ્રા.શાળાના આચાર્યને મીડ ડે મિલનાં નાણાં તેમજ શિક્ષકોનો પગાર ચાંઉ કરવા બદલ સસ્પેન્ડ કરાયા હતા. બાળકોની શિષ્યવૃત્તિ પાછળ દર વર્ષે અંદાજિત 50 કરોડનો ખર્ચ છતાં શિષ્યવૃત્તિ ચાંઉ થવાના પણ આક્ષેપો થાય છે. સ્વચ્છતા અને કંપોઝીટરી ગ્રાન્ટ પાછળ કરોડોનો ખર્ચ છતાં શાળાઓની હાલત કથળેલી જો શાળા વર્ષ દરમિયાન ગ્રાન્ટ પૂરી નાં કરે તો ગ્રાન્ટ લેપ્સ જાય છે. ગ્રાન્ટ ચુકવણીની નીતિ જ ભ્રષ્ટ વહીવટને પ્રોત્સાહન આપે છે.
ઉત્તર ગુજરાતમાં બનાસ નદીને કાંઠે વસેલ બનાસકાંઠા જિલ્લામાં પાંચ લાખથી વધુ ગરીબ અને મધ્યમ વર્ગીય બાળકો સરકારી પ્રાથમિક શાળાઓમાં અભ્યાસ કરે છે. જેમનાં અભ્યાસ, મધ્યાહન ભોજન, શિષ્યવૃત્તિ, શિક્ષકોનાં પગાર,શાળામાં ભૌતિક સુવિધાઓ વગેરે પાછળ દર વર્ષે અંદાજિત 2500 કરોડ રૂપિયાનો અધધ ખર્ચ કરવા છતાં શિક્ષણની દશા સુધરવાને બદલે દિન પ્રતિ દિન કથળી રહી છે.
સમગ્ર બાબતની વિગતે ચર્ચા કરીએ તો, જિલ્લાની 2400 થી વધુ સરકારી પ્રાથમિક શાળાઓમાં 16 હજાર આસપાસ શિક્ષકો ફરજ બજાવે છે. જેમને એક અંદાજ મુજબ દર મહિને પગાર સ્વરૂપે કરોડો રૂપિયા ચૂકવવામાં આવે છે. જ્યારે બાળકોને ચૂકવાતી વાર્ષિક શિષ્યવૃત્તિની રકમ પણ કરોડોમાં થાય છે. આ ઉપરાંત સરકારી પ્રાથમિક શાળામાં ભણતું બાળક મધ્યાહન ભોજનથી વંચિત નાં રહે તે માટે મીડ ડે મિલનાં નામે પણ લાખ્ખો- કરોડોનો ખર્ચ થાય છે. શાળાઓમાં ઓરડાઓ બનાવવા પાછળ પણ પ્રતિ વર્ષ કરોડોનો ખર્ચ થતો હોય છે.એટલું જ નહિ, દરેક શાળાને કંપોઝિટરી ગ્રાન્ટ,સ્વચ્છતા ,પીએમશ્રી સ્કૂલ ગ્રાન્ટ,ગુણોત્સવ ગ્રાન્ટ અને શાળા પ્રવેશોત્સવ જેવી અનેકવિધ ગ્રાન્ટ સરકાર તરફથી અપાતી હોય છે. આ બધા પાછળ પણ વર્ષે અધધ…. કરોડોનો ખર્ચ કરવા છતાં પ્રતિ વર્ષ શિક્ષણનું સ્તર નિમ્ન લેવલે જ પહોંચતું જઈ રહ્યું છે. જે સાબિત કરે છે કે સરકાર દ્વારા મોકલાતા નાણાંનો યોગ્ય રીતે ઉપયોગ નહિ થવાથી શિક્ષણ નર્કાગાર બની કથળ્યું છે. જે સર્વવિદિત છે.
16 હજાર શિક્ષકોને પ્રતિ મહિને અંદાજિત 100 કરોડથી વધુ રૂપિયાનો તગડો પગાર ચૂકવવા છતાં બાળકો ભણવામાં નબળાં; બનાસકાંઠા જિલ્લા પંચાયત હસ્તકની સરકારી પ્રાથમિક શાળાઓમાં 16 હજારથી વધુ શિક્ષકો ફરજ બજાવે છે. જેમાંથી 1500 આસપાસ હંગામી/વિદ્યાસહાયક શિક્ષકો છે. જ્યારે બાકીના 14500 કાયમી શિક્ષકો છે,ત્યારે આ કાયમી શિક્ષકોનું પગાર ધોરણ 60 હજારથી સવા લાખ રૂપિયા સુધીનું છે. જો આવા 14500 શિક્ષકોનો અંદાજિત પગાર 70 હજાર રૂપિયા જ ગણીએ તો પણ પગારની રકમ 100 કરોડ રૂપિયા એટલે એક અબજ રૂપિયા થાય છે. આમ, એક અબજ એટલે કે 100 કરોડથી વધુની રકમ દર મહિને શિક્ષકોનાં પગાર પાછળ ખર્ચાતી હોય તો પણ પ્રાથમિક શાળાના બાળકોને વાંચતા- લખતા પણ નાં આવડતું હોય તો તે એક ગહન ચિંતનનો વિષય તો ચોક્કસ છે જ જેમાં કોઈ બેમત નથી.
દર વર્ષે નવીન ઓરડાઓ બનાવવા પાછળ 150 કરોડનો ખર્ચ છતાં અનેક શાળાના ઓરડા આજે પણ જર્જરિત; જિલ્લા પંચાયત પ્રાથમિક શિક્ષણ વિભાગ દ્વારા દર વર્ષે એક હજાર જેટલા નવા ઓરડાઓ બનાવવામાં આવે છે. જૂના ઓરડાઓ જર્જરિત થઇ જતાં શાળાઓની અરજીઓના આધારે સર્વ શિક્ષા અભિયાન વિભાગના નેજા હેઠળ નવા ઓરડાઓ બનાવવામાં આવતા હોય છે. જેમાં હાલમાં એક ઓરડા પાછળ અંદાજિત 15 લાખ રૂપિયાથી વધુ રકમનો વર્ક ઓર્ડર અપાતો હોય છે. જે ઓરડાના બાંધકામની બજાર કોસ્ટ વેલ્યુ માત્ર ચારથી પાંચ લાખ રૂપિયા જ છે. તે ઓરડાના સરકાર 15 લાખ રૂપિયાથી વધુ મંજૂર કરે છે. એટલું જ નહિ, ઓરડા મંજૂર કરવામાં તેમજ કોન્ટ્રાક્ટ આપવામાં પણ પક્ષપાતી નીતિ અપનાવાય છે. પરિણામે રાજકીય વગદારોને જ આવા મલાઈદાર કોન્ટ્રાકટ મળે છે અને ઓરડા પણ ત્યાં જ પહેલા મંજૂર થતાં હોય છે જ્યાંથી મોટી રાજકીય ભલામણ આવી હોય. જિલ્લામાં આજે પણ એવી અનેક શાળાઓ અસ્તિત્વમાં છે જ્યાં ડેમેજ ઓરડાનું સર્ટિફિકેટ બે – બે વર્ષથી આવીને પડ્યું છે પણ ત્યાં નવીન ઓરડા બનતાં નથી, જેથી બાળકો ખુલ્લામાં ભણવા મજબૂર છે.બીજી તરફ ભ્રષ્ટ રાજનીતિના પ્રતાપે ઓરડાઓનાં નિર્માણમાં પણ અવારનવાર કટકી- ખાયકીનાં ગંભીર આક્ષેપો લાગતાં જોવા મળી રહ્યાં છે.
બાળકોના મધ્યાહન ભોજન પાછળ વર્ષે 300 કરોડનો ખર્ચ છતાં બાળકો સડેલું અનાજ ખાવા મજબૂર; રાજ્ય સરકારનો ઉદ્દેશ્ય છે કે સરકારી પ્રાથમિક શાળામાં ભણતું બાળક ભોજનથી વંચિત નાં રહેવું જોઈએ. તેથી દરરોજ બપોરનું ભોજન તેમજ નાસ્તો બાળકને વિના મૂલ્યે શાળામાં જ અપાતો હોય છે.જિલ્લામાં પાંચ લાખ બાળકો છે આ બાળકોના એક ટાઈમના ભોજન અને નાસ્તાના તમામ ખર્ચનો દિવસનો અંદાજિત ખર્ચ પણ 25 રૂપિયા પ્રતિ બાળક થાય છે. જેમાં અનાજ, રાંધણ ખર્ચ, મધ્યાહન ભોજન સંચાલિકા ,સ્ટાફ વગેરેના ખર્ચનો સમાવેશ થાય છે. હવે 25 રૂપિયાના હિસાબથી મહિને 25 દિવસ અને વર્ષના 250 દિવસ પણ પ્રત્યેક બાળકને ભોજન અપાય તો આ આંકડો 300 કરોડને પાર પહોંચે છે. તેમ છતાં મધ્યાહન ભોજન માટે શાળામાં જે ધાન્ય અનાજ આવે છે તે એટલી હલકી ગુણવત્તાનું હોય છે કે,કોઈ પણ સારા ઘરનો વ્યક્તિ તેની રસોઈ નાં બનાવી શકે. ત્યારે આ 300 કરોડનો કેવો ઉપયોગ થઈ રહ્યો છે ? તે સમજી શકાય તેમ છે…
શાળાઓમાં લાખ્ખોના ખર્ચે લાગેલા ડિજિટલ બોર્ડ ધૂળ ખાય છે: ભરતસિંહ વાઘેલા, પ્રમુખ, જિલ્લા કોંગ્રેસ, બનાસકાંઠા; રાજ્ય સરકારે બાળકોના શિક્ષણની ગુણવતા સુધારવા દરેક સરકારી શાળાઓમાં ડિજીટલ બોર્ડ આપ્યા છે. તેમ છતાં આવા બોર્ડની ઉપયોગિતા સામે પણ સવાલો ઉઠવા પામ્યા છે. બનાસકાંઠા જિલ્લા કોંગ્રેસ પ્રમુખ ભરતસિંહ વાઘેલાએ જણાવ્યું હતું કે, જિલ્લામાં એવી અનેક સરકારી શાળાઓ છે. જ્યાં લાખ્ખો -કરોડોનાં ખર્ચે લાગેલા ડિજિટલ બોર્ડના હજુ સુધી કવર પણ ખૂલ્યાં નથી. શાળાઓને અપાયેલા ડિજિટલ બોર્ડનો યોગ્ય ઉપયોગ થાય તે સુનિશ્ચિત કરવાની જવાબદારી જિલ્લા શિક્ષણ તંત્રની બને છે. છતાં સરકારી બાબુઓ યોગ્ય અમલીકરણ કરાવવામાં નિષ્ફળ નીવડી રહ્યા છે. તેમ તેઓએ ઉમેર્યું હતું.
