કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીમંત્રીશ્રી અમિત શાહે મહારાષ્ટ્રના પુણેમાં પશ્ચિમ ઝોનલ કાઉન્સિલની 27મી બેઠકની અધ્યક્ષતા કરી

રાજ્યોને બાળકોમાં કુપોષણ અને સ્ટંટિંગના મુદ્દાઓને ખૂબ ગંભીરતાથી લેવા અને તેમને સંબોધવા માટે તમામ શક્ય પગલાં અમલમાં મૂકવા અનુરોધ

(જી.એન.એસ) તા. 22

પુણે,

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અને સહકાર મંત્રી શ્રી અમિત શાહે મહારાષ્ટ્રના પુણેમાં પશ્ચિમ ઝોનલ કાઉન્સિલની 27મી બેઠકની અધ્યક્ષતા કરી હતી.

આ બેઠકમાં મહારાષ્ટ્ર, ગુજરાત અને ગોવાના મુખ્યમંત્રીઓ, દાદરા અને નગર હવેલી અને દમણ અને દીવના પ્રશાસક અને મહારાષ્ટ્રના નાયબ મુખ્યમંત્રી સહિત અનેક મહાનુભાવો હાજર રહ્યા હતા.

કેન્દ્રીય ગૃહ સચિવ, આંતર રાજ્ય પરિષદ સચિવાલયના સચિવ, સહકાર મંત્રાલયના સચિવ, પશ્ચિમ ક્ષેત્રના રાજ્યોના મુખ્ય સચિવો અને રાજ્ય અને કેન્દ્રીય મંત્રાલયો અને વિભાગોના અન્ય વરિષ્ઠ અધિકારીઓ પણ આ બેઠકમાં હાજર રહ્યા હતા.

શ્રી અમિત શાહે પોતાના સંબોધનમાં જણાવ્યું હતું કે ઝોનલ કાઉન્સિલની ભૂમિકા સલાહકારી પ્રકૃતિની હોય છે, પરંતુ તાજેતરના વર્ષોમાં, આ બેઠકો વિવિધ રાજ્યો દ્વારા અપનાવવામાં આવેલી શ્રેષ્ઠ પ્રથાઓને શેર કરવા અને રાષ્ટ્રીય સ્તરની નોંધપાત્ર સિદ્ધિઓ દર્શાવવા માટે એક પ્લેટફોર્મ તરીકે વિકસિત થઈ છે. તેમણે ભાર મૂક્યો હતો કે ઝોનલ કાઉન્સિલની બેઠકો દ્વારા, દેશે સંવાદ, જોડાણ અને સહયોગ દ્વારા સંચાલિત સમાવિષ્ટ ઉકેલો અને સર્વાંગી વિકાસને સફળતાપૂર્વક પ્રોત્સાહન આપ્યું છે.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અને સહકાર મંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનો સમગ્ર સરકારનો અભિગમ એક મંત્રથી માર્ગદર્શક સંસ્કૃતિમાં પરિવર્તિત થયો છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે ઝોનલ કાઉન્સિલો એક વ્યૂહાત્મક નિર્ણય લેવાના પ્લેટફોર્મ તરીકે સ્થાપિત થઈ છે, જે ઔપચારિક સંસ્થાઓ તરીકેની તેમની પરંપરાગત ભૂમિકાને વટાવી ગઈ છે. આ પ્લેટફોર્મ દ્વારા, ઘણા મહત્વપૂર્ણ અને પરિવર્તનશીલ નિર્ણયો લેવામાં આવ્યા છે, ખાસ કરીને પૂર્વીય ઝોનલ કાઉન્સિલની બેઠકોમાં. તેમણે વધુમાં ભાર મૂક્યો હતો કે આ બેઠકોએ લાંબા સમયથી ચાલતા મુદ્દાઓને વ્યાપક અને સંકલિત રીતે ઉકેલવા માટે નવીન ઉકેલો અને પ્રયાસોના આદાનપ્રદાનને સરળ બનાવ્યું છે.

ગૃહમંત્રીએ દેશના અર્થતંત્રમાં પશ્ચિમ ક્ષેત્રની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા પર ભાર મૂક્યો, અને નોંધ્યું કે તે વિશ્વ સાથે ભારતના અડધાથી વધુ વેપાર માટે જવાબદાર છે. તેમણે ભાર મૂક્યો કે ઉત્તર અને મધ્ય પ્રદેશો પણ વૈશ્વિક વેપાર માટે પશ્ચિમ ક્ષેત્ર પર આધાર રાખે છે. શ્રી અમિત શાહે ધ્યાન દોર્યું કે પશ્ચિમ ક્ષેત્રમાં બંદરો અને શહેરી વિકાસ સુવિધાઓ સહિત મુખ્ય માળખાગત સુવિધાઓ ફક્ત તેના રાજ્યોને જ નહીં પરંતુ જમ્મુ અને કાશ્મીર, મધ્યપ્રદેશ અને રાજસ્થાન જેવા અન્ય રાજ્યોને પણ સેવા આપે છે. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું કે પશ્ચિમ ક્ષેત્ર દેશના કુલ સ્થાનિક ઉત્પાદન (GDP)માં 25% ફાળો આપે છે અને એવા ઉદ્યોગોનું ઘર છે જ્યાં 80 થી 90% કામગીરી થાય છે. તેના આર્થિક મહત્વને ધ્યાનમાં રાખીને, તેમણે પશ્ચિમ ક્ષેત્રને સમગ્ર દેશમાં સંતુલિત અને સર્વાંગી વિકાસ માટે એક માપદંડ તરીકે વર્ણવ્યું.

શ્રી અમિત શાહે ભાર મૂક્યો કે 2014 માં શ્રી નરેન્દ્ર મોદી વડા પ્રધાન બન્યા ત્યારથી, ઝોનલ કાઉન્સિલો ફક્ત ઔપચારિક સંસ્થાઓમાંથી ગતિશીલ પ્લેટફોર્મમાં વિકસિત થઈ છે જે અર્થપૂર્ણ પરિવર્તન લાવે છે. તેમણે તેમની પ્રવૃત્તિમાં નોંધપાત્ર વધારા પર ભાર મૂક્યો, નોંધ્યું કે 2004 થી 2014 સુધી, ફક્ત 25 બેઠકો યોજાઈ હતી, જ્યારે 2014 થી ફેબ્રુઆરી 2025 સુધી, કોવિડ-19 રોગચાળા દ્વારા ઉભા થયેલા પડકારો છતાં, કુલ 61 બેઠકો યોજાઈ હતી – જે 140% નો વધારો છે.

તેવી જ રીતે, તેમણે નિર્દેશ કર્યો કે 2004 થી 2014 દરમિયાન 469 વિષયો પર ચર્ચા થઈ હતી, પરંતુ 2014 થી ફેબ્રુઆરી 2025 સુધીમાં આ સંખ્યા વધીને 1,541 થઈ ગઈ છે, જે 170% નો વધારો દર્શાવે છે. મુદ્દાના નિરાકરણની દ્રષ્ટિએ, અગાઉના દાયકામાં ફક્ત 448 કેસોનું સમાધાન થયું હતું, જે છેલ્લા દસ વર્ષમાં 1,280 હતું.

શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે સરકાર ઝોનલ કાઉન્સિલની બેઠકોના પરિષદમાં ઉલ્લેખિત વિષય ક્ષેત્રોમાં 100% લક્ષ્યો પ્રાપ્ત કરવા તરફ સતત આગળ વધી રહી છે. તેમણે નાણાકીય સુલભતા વધારવામાં નોંધપાત્ર પ્રગતિ પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો, નોંધ્યું હતું કે દરેક ગામથી 05 કિલોમીટરની અંદર બેંક શાખાઓ અથવા પોસ્ટલ બેંકિંગ સુવિધાઓ સ્થાપિત કરવાનો ધ્યેય લગભગ પૂર્ણ થઈ ગયો છે.

આ બેઠકમાં, આ અંતરને 03 કિલોમીટર સુધી ઘટાડવાનો એક નવો લક્ષ્ય નક્કી કરવામાં આવ્યો હતો, જે વધુ સુલભતા સુનિશ્ચિત કરશે. તેમણે ભાર મૂક્યો હતો કે તમામ રાજ્યોના સહયોગ દ્વારા શક્ય બનેલી આ સિદ્ધિ એક મહત્વપૂર્ણ સીમાચિહ્નરૂપ અને સામૂહિક સંતોષનો સ્ત્રોત છે.

શ્રી અમિત શાહે સ્વીકાર્યું કે પશ્ચિમ ઝોનના રાજ્યો દેશમાં સૌથી વધુ સમૃદ્ધ રાજ્યોમાંના એક છે. જોકે, તેમણે આ રાજ્યોમાં બાળકો અને નાગરિકોમાં કુપોષણ અને સ્ટંટિંગના વ્યાપ પર ચિંતા વ્યક્ત કરી. તેમણે પશ્ચિમ ઝોનના મુખ્યમંત્રીઓ, મંત્રીઓ અને મુખ્ય સચિવોને એકંદર આરોગ્ય સુધારવા માટે કુપોષણ દૂર કરવાને પ્રાથમિકતા આપવા વિનંતી કરી.

તેમણે ભાર મૂક્યો કે સારું સ્વાસ્થ્ય ફક્ત દવાઓ અને હોસ્પિટલો પર આધારિત નથી; તેના બદલે, બાળકો અને નાગરિકોને શરૂઆતમાં તેની જરૂર ન પડે તે માટે પ્રયાસો કરવા જોઈએ. ગૃહમંત્રીએ બાળકોમાં સ્ટંટિંગની સમસ્યા પર ગંભીર ધ્યાન આપવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો અને તેના ઉકેલ માટે શક્ય તમામ પગલાં લેવા હાકલ કરી. વધુમાં, તેમણે શાળા છોડી દેવાના દર ઘટાડવા અને શિક્ષણની ગુણવત્તા વધારવાના મહત્વ પર પ્રકાશ પાડ્યો.

કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ કઠોળની આયાત પર ચિંતા વ્યક્ત કરી અને સ્થાનિક ઉત્પાદન વધારવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો. તેમણે નોંધ્યું કે ખેડૂતોને અગાઉ કઠોળના વાજબી ભાવ મેળવવામાં મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડતો હતો, પરંતુ હવે સરકારે એક મોબાઇલ એપ્લિકેશન વિકસાવી છે જે લઘુત્તમ ટેકાના ભાવ (MSP) પર તેમના ઉત્પાદનના 100% સીધા ખરીદવાની સુવિધા આપે છે.

તેમણે પશ્ચિમી રાજ્યોને આ એપ્લિકેશનને સક્રિયપણે પ્રોત્સાહન આપવા અને ખેડૂત નોંધણીને પ્રોત્સાહન આપવા વિનંતી કરી, વાજબી ભાવ સુનિશ્ચિત કરવા અને કઠોળ ઉત્પાદનમાં દેશની આત્મનિર્ભરતામાં ફાળો આપવા.

પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના ‘સહકાર સે સમૃદ્ધિ’ ના વિઝન પર પ્રકાશ પાડતા, શ્રી અમિત શાહે ભાર મૂક્યો કે દેશમાં 100% રોજગાર પ્રાપ્ત કરવા માટે સહકાર એ ચાવી છે. તેમણે પ્રાથમિક કૃષિ ધિરાણ મંડળીઓ (PACS) ને મજબૂત બનાવવા, તેમને બહુ-પરિમાણીય બનાવવા અને ‘સહકાર સે સમૃદ્ધિ’ ની સંપૂર્ણ સંભાવનાને સાકાર કરવા માટે રચાયેલ 56 થી વધુ પહેલોને અસરકારક રીતે અમલમાં મૂકવાના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો.

તેમણે મહારાષ્ટ્ર, ગુજરાત અને ગોવાને પાયાના સ્તરે મજબૂત સહકારી માળખાગત સુવિધા બનાવવા માટે તમામ જરૂરી પગલાં લેવા વિનંતી કરી.

ત્રણ નવા ફોજદારી કાયદાઓના અમલીકરણનો ઉલ્લેખ કરતા, કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રીએ ભાર મૂક્યો કે હવે સમય આવી ગયો છે કે નાગરિકોને આપવામાં આવેલા બંધારણીય અધિકારોના 100% મળે. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું કે આગામી દિવસોમાં, ડિજિટલ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને સાયબર ક્રાઇમ સંબંધિત મુદ્દાઓને પણ ઇન્ટર સ્ટેટ કાઉન્સિલના કાર્યક્ષેત્ર હેઠળ લાવવામાં આવશે. તેમણે રાજ્યોને આ વિકાસ માટે સક્રિયપણે તૈયારી કરવા વિનંતી કરી.

શ્રી અમિત શાહે દેશ અને વ્યક્તિગત રાજ્યો બંનેના લાંબા ગાળાના આર્થિક વિકાસને આગળ ધપાવવા માટે વર્તમાન પ્રયાસો અને સુવ્યાખ્યાયિત રોડમેપનો ઉપયોગ કરવાના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો. તેમણે 100% વિકાસ ઉદ્દેશ્યો પ્રાપ્ત કરવા માટે પ્રાદેશિક પરિષદોના વ્યૂહાત્મક પ્લેટફોર્મનો ઉપયોગ કરીને વૃદ્ધિની સંભાવનાને મહત્તમ બનાવવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો.

પશ્ચિમ ઝોનલ કાઉન્સિલની 27મી બેઠકમાં કુલ 18 મુદ્દાઓ પર ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. બેઠકમાં સભ્ય દેશો અને સમગ્ર દેશને લગતા કેટલાક મહત્વપૂર્ણ મુદ્દાઓ પર વિગતવાર ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. જેમાં જમીન ટ્રાન્સફર, ખાણકામ, મહિલાઓ અને બાળકો સામે બળાત્કારના કેસોની ઝડપી તપાસ, બળાત્કાર અને POCSO એક્ટના કેસોના ઝડપી નિકાલ માટે ફાસ્ટ ટ્રેક સ્પેશિયલ કોર્ટ (FTSC) યોજનાનો અમલ, ઇમરજન્સી રિસ્પોન્સ સપોર્ટ સિસ્ટમ (ERSS-112), દરેક ગામમાં બેંક શાખાઓ/પોસ્ટલ બેંકિંગ સુવિધા, રેલ્વે પ્રોજેક્ટ અને ખાદ્ય સુરક્ષા ધોરણો સંબંધિત મુદ્દાઓ વગેરેનો સમાવેશ થાય છે.

આ ઉપરાંત, રાષ્ટ્રીય મહત્વના 6 મુદ્દાઓ પર પણ ચર્ચા કરવામાં આવી હતી, જેમાં – શહેરી માસ્ટર પ્લાન અને સસ્તા આવાસ, વીજળી સંચાલન/પુરવઠો, પોષણ અભિયાન દ્વારા બાળકોમાં કુપોષણ દૂર કરવું , શાળાના બાળકોનો ડ્રોપ-આઉટ દર ઘટાડવો, આયુષ્માન ભારત-પ્રધાનમંત્રી જન આરોગ્ય યોજનામાં સરકારી હોસ્પિટલોની ભાગીદારી , પ્રાથમિક કૃષિ ધિરાણ મંડળીઓ (PACS) ને મજબૂત બનાવવી. બેઠકમાં સભ્ય રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો દ્વારા અપનાવવામાં આવેલી શ્રેષ્ઠ પ્રથાઓ પણ શેર કરવામાં આવી હતી.

બેઠક દરમિયાન પોતાના સંબોધનમાં, કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અને સહકાર મંત્રીએ પુણેને માત્ર મહારાષ્ટ્રનું જ નહીં પરંતુ સમગ્ર દેશનું સાંસ્કૃતિક પાટનગર ગણાવ્યું. તેમણે પુણેના ઐતિહાસિક મહત્વ પર પ્રકાશ પાડ્યો, અને નોંધ્યું કે છત્રપતિ શિવાજી મહારાજ, મહાન પેશ્વા અને લોકમાન્ય બાળ ગંગાધર તિલકએ વિવિધ ક્ષેત્રોમાં રાષ્ટ્રની દિશા નક્કી કરવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી. તેમણે મહારાષ્ટ્રના મુખ્યમંત્રી શ્રી દેવેન્દ્ર ફડણવીસનો પણ સફળતાપૂર્વક બેઠકનું આયોજન કરવા અને ઉત્તમ વ્યવસ્થા સુનિશ્ચિત કરવા બદલ આભાર વ્યક્ત કર્યો હતો.

મુખ્યમંત્રીશ્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલ પણ બેઠકમાં સહભાગી થયા હતા.

તેમજ ગુજરાતના આરોગ્ય મંત્રીશ્રી ઋષિકેશભાઇ પટેલ અને ગૃહ રાજ્યમંત્રી શ્રી હર્ષ સંઘવી પણ જોડાયા હતા.

મુખ્યમંત્રી શ્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલે આ બેઠકના સંબોધનમાં  કહ્યું કે વડાપ્રધાન શ્રી નરેન્દ્ર ભાઈ મોદીએ દેશના વિકાસમાં બધા રાજ્યોની સામૂહિક ભાગીદારીથી કો ઓપરેટિવ ફેડરલીઝમની એક નવી પરિભાષા આપી છે.

પાછલા વર્ષોમાં ઝોનલ કાઉન્સિલની બેઠકો પરસ્પરના સહિયારા પ્રયાસોથી સમાન સમસ્યાઓના સમાધાન માટે ઉપયુક્ત બની છે, એમ પણ મુખ્યમંત્રીશ્રીએ ઉમેર્યું હતું.

મુખ્યમંત્રીશ્રીએ જણાવ્યું કે ગૃહ મંત્રી શ્રી અમિતભાઈ શાહના દિશાદર્શન અને વડાપ્રધાન શ્રી નરેન્દ્રભાઈ મોદીના નેતૃત્વમાં જનકલ્યાણ યોજનાઓને સો ટકા સેચ્યુરેશન પોઇન્ટ સુધી સાકાર કરવાનું મહત્વપૂર્ણ કામ રાજ્યોમાં થઈ રહ્યું છે.

આ બેઠકમાં બેસ્ટ પ્રેક્ટિસિઝ શેરિંગ અન્વયે ગુજરાત સરકારના અન્ન અને નાગરિક પુરવઠા વિભાગની જાહેર વિતરણ પ્રણાલીમાં પારદર્શિતા, સચોટતા અને ત્વરિતતા લાવનારા સપ્લાય ચેઇન ઓટોમેશનનું પ્રેઝન્ટેશન પણ પ્રસ્તુત થયું હતું.

 બેઠક ના અધ્યક્ષ અને કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી શ્રી અમિતભાઈ શાહે બેઠકમાં કરેલા સૂચનો પર ત્વરાએ યોગ્ય કામગીરી કરવાની રાજ્યોના મુખ્યમંત્રીશ્રીઓએ ખાતરી ઉચ્ચારી હતી.

મુખ્યમંત્રીશ્રી  ભૂપેન્દ્ર પટેલ સાથે આ બેઠકમાં મુખ્ય સચિવશ્રી પંકજ જોશી અને મુખ્યમંત્રીશ્રીના અધિક મુખ્ય સચિવશ્રી  એમ કે દાસ અને વરિષ્ઠ સચિવો પણ ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.