અફઘાનિસ્તાનમાં તાલિબાન સરકારને ઔપચારિક રીતે માન્યતા આપનાર રશિયા પ્રથમ દેશ બન્યો

(જી.એન.એસ) તા. 4

મોસ્કો,

એક ઐતિહાસિક રાજદ્વારી પરિવર્તનમાં, રશિયા ઓગસ્ટ 2021 માં અફઘાનિસ્તાન પર નિયંત્રણ મેળવ્યા પછી તાલિબાન સરકારને સત્તાવાર રીતે માન્યતા આપનાર પ્રથમ રાષ્ટ્ર બન્યું છે. આ જાહેરાત મોસ્કોની વિદેશ નીતિમાં નોંધપાત્ર પરિવર્તનનો સંકેત આપે છે અને તાલિબાન શાસન સાથે વધુ આંતરરાષ્ટ્રીય જોડાણનો માર્ગ મોકળો કરી શકે છે.

રશિયાએ તાલિબાન રાજદૂતનું સ્વાગત કર્યું, ઔપચારિક માન્યતાનો સંકેત આપ્યો

રશિયન વિદેશ મંત્રાલયે ગુરુવારે જાહેરાત કરી કે તેણે મોસ્કોમાં નવા નિયુક્ત અફઘાન રાજદૂત ગુલ હસન હસનના ઓળખપત્રોને ઔપચારિક રીતે સ્વીકાર્યા છે. રાજદ્વારી ઓળખપત્રોનો સ્વીકાર એ જૂથના સત્તામાં પાછા ફર્યા પછી કોઈપણ દેશ દ્વારા તાલિબાનની આગેવાની હેઠળની સરકારને પ્રથમ સત્તાવાર માન્યતા દર્શાવે છે.

“આ પગલું ઉત્પાદક દ્વિપક્ષીય સહયોગના દ્વાર ખોલે છે,” રશિયન વિદેશ મંત્રાલયે એક નિવેદનમાં જણાવ્યું.

અફઘાનિસ્તાન તેને ‘ઐતિહાસિક પગલું’ કહે છે

અફઘાનિસ્તાનના વિદેશ મંત્રાલયે રશિયાની માન્યતાને “ઐતિહાસિક પગલું” ગણાવીને પ્રતિક્રિયા આપી, જેમાં તાલિબાનના વિદેશ પ્રધાન અમીર ખાન મુત્તાકીએ તેને “અન્ય દેશો માટે એક સારું ઉદાહરણ” ગણાવ્યું. તાલિબાન નેતૃત્વ લાંબા સમયથી આંતરરાષ્ટ્રીય મંચ પર ઔપચારિક માન્યતા માંગી રહ્યું છે પરંતુ માનવ અધિકારોની ચિંતાઓને કારણે, ખાસ કરીને મહિલાઓ અને છોકરીઓ સાથેના વ્યવહારને કારણે તેને સખત પ્રતિકારનો સામનો કરવો પડ્યો છે.

તાલિબાન શાસન અને આંતરરાષ્ટ્રીય અલગતા

યુએસ અને નાટો દળોની પાછી ખેંચી લીધા પછી ઓગસ્ટ 2021 માં તાલિબાન સત્તા પર પાછો ફર્યો. જ્યારે જૂથે શરૂઆતમાં 1996 થી 2001 સુધીના તેના અગાઉના શાસનની તુલનામાં વધુ મધ્યમ અભિગમ અપનાવવાનું વચન આપ્યું હતું, ત્યારે તેણે ટૂંક સમયમાં કડક ઇસ્લામિક કાયદા લાદવાનું શરૂ કર્યું. આ નીતિઓનો ભોગ મહિલાઓ અને છોકરીઓ બની છે, જેમાં છઠ્ઠા ધોરણ પછીના શિક્ષણ પર પ્રતિબંધ અને રોજગાર, જાહેર મેળાવડા અને મનોરંજનના સ્થળો પર પ્રતિબંધો શામેલ છે.

આ પડકારો હોવા છતાં, તાલિબાને ચીન, ઈરાન અને સંયુક્ત આરબ અમીરાત સહિત અનેક દેશો સાથે રાજદ્વારી જોડાણ જાળવી રાખ્યું છે. જોકે, રશિયાના તાજેતરના પગલા સુધી કોઈએ પણ ઔપચારિક માન્યતા આપી ન હતી.

રશિયાએ પ્રતિબંધ હટાવ્યો, સંપૂર્ણ જોડાણ તરફ આગળ વધ્યું

રશિયાએ અગાઉ તાલિબાનને આતંકવાદી સંગઠન તરીકે વર્ગીકૃત કર્યું હતું, પરંતુ એપ્રિલ 2025 માં, સંબંધોને સામાન્ય બનાવવા તરફ એક પગલું ભરવા માટે તેણે તે હોદ્દો પાછો ખેંચી લીધો. ઔપચારિક માન્યતા હવે તે નીતિગત પરિવર્તનને અનુસરે છે.

અફઘાનિસ્તાનમાં રશિયાના રાજદૂત દિમિત્રી ઝિર્નોવે પુષ્ટિ આપી કે આ નિર્ણય રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિન દ્વારા વિદેશ પ્રધાન સેર્ગેઈ લવરોવની ભલામણના આધારે લેવામાં આવ્યો હતો. એક ટેલિવિઝન ઇન્ટરવ્યુમાં, ઝિર્નોવે જણાવ્યું હતું કે, “આ સાબિત કરે છે કે રશિયા અફઘાનિસ્તાન સાથે સંપૂર્ણ સંબંધો વિકસાવવા માટે નિષ્ઠાવાન પ્રયાસ કરી રહ્યું છે.”

આ પગલા પાછળ વ્યૂહાત્મક હિતો

રશિયાએ તાજેતરમાં અફઘાનિસ્તાનમાં સ્થિરતાના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો છે, ખાસ કરીને પ્રાદેશિક સુરક્ષા ચિંતાઓ અને પડોશી મધ્ય એશિયાઈ રાજ્યોમાં ઉગ્રવાદ ફેલાવાના સંભવિત જોખમને ધ્યાનમાં રાખીને. તાલિબાન સાથે સીધી રીતે જોડાણ કરીને, મોસ્કો અફઘાનિસ્તાનના ભવિષ્યને આકાર આપવામાં એક મુખ્ય ખેલાડી તરીકે પોતાને સ્થાન આપી રહ્યું હોય તેવું લાગે છે.

હાલમાં, તાલિબાન સરકારને રશિયા દ્વારા માન્યતા આપવા પર પશ્ચિમી રાષ્ટ્રો અથવા પ્રાદેશિક શક્તિઓ તરફથી કોઈ તાત્કાલિક પ્રતિક્રિયા આવી નથી. આ પગલાથી આંતરરાષ્ટ્રીય રાજદ્વારી વર્તુળોમાં, ખાસ કરીને એવા દેશોમાં ચર્ચા શરૂ થવાની સંભાવના છે જેમણે માનવ અધિકારોની ચિંતાઓને કારણે ઔપચારિક સંબંધોથી દૂર રહ્યા છે.

રશિયાનું આ પગલું અન્ય લોકોને પણ તેનું અનુસરણ કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરશે કે કેમ તે અનિશ્ચિત છે. જો કે, તે અફઘાનિસ્તાનના રાજદ્વારી અલગતામાં એક વળાંક દર્શાવે છે અને તાલિબાન સાથે જોડાણ વ્યૂહરચનાઓનું વ્યાપક પુનર્મૂલ્યાંકન શરૂ કરી શકે છે.